Sprawy dotyczące ustalenia ojcostwa należą do jednych z najczęstszych postępowań rodzinnych prowadzonych przez sądy. Choć temat może wydawać się delikatny i trudny emocjonalnie, warto znać podstawowe zasady rządzące tym postępowaniem – zarówno z perspektywy matki dziecka, jak i domniemanego ojca.
Kiedy dochodzi do ustalenia ojcostwa?
Ustalenie ojcostwa może być konieczne, gdy ojcostwo dziecka nie zostało uznane przez mężczyznę dobrowolnie (poprzez złożenie oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego), ani nie wynika z domniemania pochodzącego z małżeństwa matki. Sytuacje te najczęściej mają miejsce, gdy dziecko urodziło się poza małżeństwem, a mężczyzna nie chce – lub nie może – uznać dziecka dobrowolnie.
Kto może wnieść pozew?
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, pozew o ustalenie ojcostwa może złożyć:
- matka dziecka,
- dziecko (reprezentowane przez matkę lub kuratora, jeśli jest małoletnie),
- domniemany ojciec dziecka,
- prokurator – w wyjątkowych przypadkach, jeśli wymaga tego dobro dziecka lub interes społeczny.
Co ważne, w przypadku dziecka pozew może zostać wniesiony aż do ukończenia przez nie 18 lat. Matka ani domniemany ojciec nie mogą wytoczyć powództwa o ustalenie ojcostwa po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, matka oraz domniemany ojciec mogą wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.
Przebieg postępowania
Postępowanie o ustalenie ojcostwa toczy się przed sądem rejonowym, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Dowodami w tego typu sprawach są zazwyczaj: zeznania stron, świadków, korespondencja, a przede wszystkim – opinia biegłego z zakresu badań DNA. W praktyce badania genetyczne są najczęściej decydujące i pozwalają niemal jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć biologiczne ojcostwo.
Skutki ustalenia ojcostwa
Ustalenie ojcostwa niesie za sobą poważne konsekwencje prawne. Po pierwsze, ojciec zostaje wpisany do aktu urodzenia dziecka. Powstaje między nim a dzieckiem stosunek prawny – z wszystkimi wynikającymi z tego obowiązkami i uprawnieniami: alimentacyjnymi, dziedzicznymi, a także w zakresie władzy rodzicielskiej.
W razie uzasadnionej potrzeby – np. gdy ustaleniu ojcostwa towarzyszy brak wsparcia finansowego – sąd może również orzec o alimentach na rzecz dziecka, a także uregulować kwestie związane z kontaktem ojca z dzieckiem czy jego udziałem w wychowaniu. Pamiętajmy również, że przepisy prawa przewidują również zaprzeczenie ojcostwa, uznanie ojcostwa czy ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.
Podsumowanie
Ustalenie ojcostwa to ważna instytucja prawna, która służy nie tylko matce, ale przede wszystkim dobru dziecka. W razie wątpliwości co do ojcostwa – lub braku woli jego uznania – sądowe ustalenie ojcostwa pozwala uregulować sytuację prawną dziecka i zapewnić mu należną ochronę.
Jeśli rozważasz złożenie pozwu o ustalenie ojcostwa lub zostałeś pozwany w takiej sprawie – skontaktuj się z naszą kancelarią. Udzielimy Ci fachowej pomocy i wsparcia na każdym etapie postępowania.